Yarı Cahil Tehlikesi

Eskiden köylerde insanlar bir araya gelip sohbet ederdi. İçlerinde okumuş, görmüş birisi varsa köye gelen bir öğretmen, ziraatçı ya da başka şehirde görev yapan bir memur, herkes susar, kulak kesilirdi. Çünkü bilirdik ki onun anlatacaklarından öğreneceğimiz çok şey vardı. Bilgiye açlık, meraka saygı vardı.

Bugün ise manzara değişti. Artık işin ehli, yıllarını vermiş hocası ya da uzmanı bile söz alsa, hemen ona ders vermeye kalkan, haddini aşan sesler çıkıyor. Bu insanlar, bilmediklerini öğrenmek yerine, öğrenmiş gibi yapan, kendi yanlış bilgilerini mutlak doğru sanan tipler.

Cahille Sohbet mi, Yarı Cahille Tartışma mı?

Halk arasında sıkça söylenen güzel bir söz vardır:

“Cahille sohbet etmek güçtür bilene; çünkü cahil ne gelirse söyler diline.”

Cahille sohbet, bazen sabır ve öğretme fırsatıdır. Çünkü karşındaki kişi eksikliğinin farkındadır, öğrenmeye açıktır. Ama yarı cahil öyle değildir. Yarı cahil, cehaletini bilmez. Her şeyi biliyormuş gibi davranır, yanlış bilgilerini hararetle savunur. Bu yüzden onunla tartışmaya girmek zaman kaybı, çoğu zaman da sinir harbidir.

İnternetten Gelen Sesler

Ekşi Sözlük’te biri şöyle diyor: “Ne bilmediğini bilen cahil öğrenmeye hazırdır; ama yarı cahile bir şey anlatmak zaman kaybıdır.” Bir diğeri ise, “Yarı cahille konuşmak insanı çileden çıkarır, çünkü eleştiriye kapalıdır.”

Bu cümleler toplumdaki ortak bir hissi özetliyor: İnsanlar, kendi bilgisizliğini bilmeyenden değil, bilmediğini bilmeyip üstüne bilgiçlik taslayandan yoruluyor.

İlber Ortaylı’nın Sözü

İlber Ortaylı bu durumu çok veciz bir şekilde ifade ediyor:

“Cahille sohbet keyiftir; ona ders anlatırken kendin de öğrenirsin. Ama yarı cahille sohbeti derhal kesmek lazım, çünkü delirebilirsin.”

Gerçekten de çok güzel söylemiş. Çünkü bugün toplumun en büyük sınavlarından biri, “yarı cahil” gürültüsüne kapılmadan, gerçek bilgiye ve bilgelere kulak verebilmek.

Son Söz

Bilgiye saygının azaldığı, uzmanlığa gölge düşürüldüğü bir dönemde yaşıyoruz. Oysa ilerlemenin yolu, haddini bilmekten, öğrenmeye açık olmaktan geçiyor. Çünkü bazen bilmediğini kabul etmek, bildiğini sanmaktan çok daha değerlidir.